Muzeum (łac. musaeum, „świątynia muz”) to instytucja kultury powoływana w celu gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi wartość historyczną bądź artystyczną.
Obecnie wyróżnia się trzy podstawowe funkcje muzeów, tj. ochronną (zbieranie okazów muzealnych, ich porządkowanie i systematyzowanie), edukacyjną (właściwie kulturalno-naukową i wychowawczą) oraz estetyczną (kształtowanie wrażliwości na piękno kultury).
Te kryteria placówki muzealnej spełnia szkolna Izba Historyczno-Etnograficzna w Zespole Szkół nr 3 w Kraśniku obchodząca w 2020 r. jubileusz 25-lecia działalności. Izba istnieje od grudnia 1995 roku, założył i prowadzi ją mgr Marek Solecki – nauczyciel dyplomowany biologii w ZS nr 3, znany w Polsce kolekcjoner staroci, a od 2007 r. prezes Kraśnickiego Klubu Kolekcjonerów. Izba wyróżnia się na tle podobnych placówek działających na terenie naszego kraju. Ktoś kiedyś powiedział, że prywatne zbiory kraśnickiego kolekcjonera nie mieściły się już w jego domu, stąd zaistniała konieczność ich wyeksponowania w innym dodatkowym miejscu – jest w tym stwierdzeniu dużo prawdy.
Marek Solecki zgromadził w Izbie liczne eksponaty związane są z historią regionu, etnografią, zabytkami techniki oraz paleontologią. Do ciekawszych należy duża kolekcja starych żelazek, przedwojenne butelki różnego przeznaczenia, buteleczki na święconą wodę z Jasnej Góry, przybory piśmiennicze, zbiór zabytkowych wag, w tym stołowe systemu Phanzeder, Roberval i Beranger, objętościowe miarki m.in. kwaterka, garniec i carskie „wiedro” (ok. 12 litrów) oraz wiele innych z różnych kategorii. W części etnograficznej znalazły się: pokaźna i licząca się w powiecie garncarska kolekcja dzbanków, mis, makutr, figuralnych gwizdków i podobnych wyrobów pochodzących głównie z Bęczyna, kowalskie wyroby, stare zabawki, setka drewnianych wrzecion, oraz wiele innych eksponatów. Osobną część Izby stanowi kącik paleontologiczny obejmujący skamieniałości roślin i zwierząt. Najciekawsze z nich to trzeciorzędowe fragmenty skamieniałych drzew, jurajskie fragmenty skorupek jaj owiraptora, kredowe amonity i belemnity, kopalne szczątki megafauny z epoki lodowcowej, w tym kości i zęby mamuta, niedźwiedzia jaskiniowego oraz ząb nosorożca włochatego.
Eksponaty wymagają odpowiedniego zabezpieczenia i umieszczone są w oszklonych, zamykanych na klucz regałach. Dodatkowo z terenu całej szkoły pozyskano łącznie osiem starych oszklonych szafek lekarskich wycofywanych stopniowo z użycia, które doskonale pełnią funkcję muzealnych gablot.
Zabytkowe przedmioty z Izby użyczane są innym nauczycielom ZS nr 3 na szkole przedstawienia, akademie, lekcje historii i geografii, a dzięki ciekawostkom paleontologicznym lekcje biologii z ewolucjonizmu są ciekawsze. Relacja jednej z nich z 15 listopada 2007 roku wraz ze zdjęciem i intrygującym tytułem „Lekcja z mamutem” znalazła się nawet w „Kurierze Lubelskim”.
Eksponaty z samej Izby oraz z kolekcji Marka Soleckiego prezentowane były w Muzeum Regionalnym w Kraśniku na różnych wystawach tematycznych: „620-lecie Kraśnika”, „Z malowanej skrzyni”, „Wagi i inne miary”, „Wielka wojna Schlat bei Krasnik 1914 – 1915”, „Żydzi w Kraśniku”, „Czysto, gładko i na kancik” oraz w Muzeum 24 Pułku Ułanów. Eksponaty były również użyczane poza Kraśnik na potrzeby tematycznych muzealnych wystaw m.in. do Muzeum Zamojskiego w Zamościu, Muzeum Ziemi Chełmskiej, Muzeum-Zamek w Baranowie Sandomierskim, Muzeum Regionalnego SCK w Mielcu. Można je było również podziwiać podczas kraśnickich „Licealiów” organizowanych w ZS nr 1, ZS nr 2 oraz na miejscu w ZS nr 3.
W 2015 roku Marek Solecki współorganizował także w Muzeum Regionalnym w Kraśniku pierwszą w naszym mieście Noc Muzeów, podczas której przeprowadził pokazy ważenia na zabytkowych wagach, prasowania przy użyciu żelazek „węglarek” oraz oprowadzał przybyłych gości po swojej czynnej w tym czasie na parterze budynku Muzeum wystawie ponad dwustu dawnych żelazek (opis – „REGIONALISTA” nr 25).
Zabytkowe i w pełni sprawne często nawet stuletnie wagi z Izby służyły do przeprowadzania w różnych placówkach oświatowych warsztatów, tzw. „lekcji ważenia”, w trakcie których dzieci mogły poznać zasady ich działania oraz zastosowanie, przy okazji ważąc na nich przyniesione z domu owoce i swoje zabawki. Takie unikatowe w skali kraju zajęcia Marek Solecki zorganizował już w Przedszkolu w Stróży (21.02.2014 i 14.10.2019), Integracyjnym Przedszkolu nr 3 w Kraśniku (27.02.2014), Przedszkolu nr 76 w Lublinie (12.05.2014), SP nr 5 w Kraśniku (13.02.2014) oraz ZSO w Urzędowie (13.05.2015).
http://www.zs3krasnik.pl/1178-nauka-wazenia-na-zabytkowych-wagach-w-przedszkolu-w-strozy
W kolejce do „lekcji ważenia” ustawiają się już kolejne placówki oświatowe z terenu powiatu. Kilka lat temu zabytkowe wagi były jednocześnie prezentowane aż w czterech kraśnickich placówkach bibliotecznych: Miejskiej Bibliotece Publicznej i jej filiach na Piaskach i Kraśniku Fabrycznym oraz Bibliotece Pedagogicznej, w której nadal się znajdują.
Kraśnicka szkolna Izba Historyczno-Etnograficzna słynie również z organizowania bardzo dużych ekspozycji zabytkowych przedmiotów, których nie powstydziłoby się niejedno muzeum. Na jej bazie uzupełnionej wieloma eksponatami ze swojej prywatnej kolekcji Marek Solecki zorganizował przy okazji Dni Otwartych Szkoły już siedem olbrzymich wystaw, które odwiedziły tłumy zwiedzających. Były to chronologicznie:
- 3-7 kwietnia 2006 r. wystawa pt. „Od mamuta do współczesności” (opis – „REGIONALISTA” nr 23).
- 23-29 kwietnia 2008 r. „Narzędzia i sprzęty domowe naszych przodków”. Wystawę w dn. 26 kwietnia 2008 r. zwiedzili również przybyli do Kraśnika uczestnicy trzydniowych warsztatów metodyczno – organizacyjnych: „Muzeum, izba regionalna w społeczności lokalnej” (opis – REGIONALISTA” nr 23).
- 27-30 kwietnia 2009 r. „Sprzęty domowe naszych przodków”. Zwiedziło ją około tysiąc osób, co ustanowiło rekord frekwencji.
- 10 października 2009 r. „Stare przedmioty to zabytki a nie zbytki” z okazji Jubileuszu 60-lecia szkoły połączonego ze zjazdem absolwentów. Wystawę tę zwiedził również przybyły na Jubileusz 60-lecia Lubelski Kurator Oświaty p. Krzysztof Babisz.
- 19-22 marca 2013 r. „Zabytki techniki ze starych domostw”.
- 24-28 marca 2014 r. „Stare przedmioty to również zabytki”. Relacja z tej wystawy znalazła się w TELEEKSPRESS-ie Extra.
- 24-28 kwietnia 2017 r. „Lubelskie zabytki techniki o dużej wadze historycznej”, przedłużona do 8 maja (opis – „REGIONALISTA” nr 24).
Jej rangę podniósł honorowy patronat Marszałka Województwa Lubelskiego oraz Starosty Kraśnickiego.
Należy zaznaczyć, że z każdą wystawą wzrastała ich atrakcyjność, sposób prezentacji i ilość unikatowych w skali kraju eksponatów. Przy ich realizacji opiekun Izby wykorzystywał opracowany przez siebie program edukacji regionalnej pt. „Dziedzictwo”.
Wśród zwiedzających unikalne wystawy byli: gimnazjaliści z całego powiatu kraśnickiego, przedszkolaki z Kraśnika i Terpentyny, uczniowie wszystkich kraśnickich szkół podstawowych, osoby ze Środowiskowego Domu Samopomocy, uczniowie i nauczyciele samego ZS nr 3, słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku, dwukrotnie radni powiatu kraśnickiego ze Starostą Kraśnickim – Andrzejem Majem (w trakcie przerwy w obradach sesji Rady Powiatu), Burmistrz Miasta Kraśnik – Mirosław Włodarczyk, Wójt Gminy Kraśnik – Mirosław Chapski, Lubelski Kurator Oświaty p. Krzysztof Babisz, lokalni regionaliści, członkowie Kraśnickiego Klubu Kolekcjonerów, a także osoby indywidualnie z Kraśnika, Lublina, Annopola i okolicznych miejscowości.
Marek Solecki oprowadzając zwiedzających po wystawach udzielał im wielu fachowych informacji na temat poszczególnych eksponatów oraz historii ich pozyskania. Wykazywał się przy tym olbrzymią fachową wiedzą. Sami zwiedzający mogli dotknąć a nawet wziąć do ręki różne zabytkowe przedmioty. Największą furorę wśród dzieci robiły zęby mamuta, które według Marka Soleckiego mogły pochodzić od samego Mańka – bohatera animowanego filmu „Epoka lodowcowa”.
Filmy, zdjęcia i liczne relacje z największych tego typu w Polsce szkolnych wystaw znalazły się w lokalnych i ogólnokrajowych mediach: prasie, Internecie i telewizji.
Olbrzymim wyróżnieniem było umieszczenie w dniu 28 marca 2014 relacji z jednej z wystaw w Teleexpress-ie Extra z wpisaniem Marka Soleckiego jako pierwszego kraśniczanina do swojej „Galerii Ludzi Pozytywnie Zakręconych”. W trakcie Teleexpress-u Maciej Orłoś zapowiedział, że zasiądzie on w specjalnej zabytkowej ekstra loży, a następnie ogłosił, że: „Dla pozytywnie zakręconego Pana Marka mamy pozytywne informacje pogodowe: nad jego lożą i oczywiście nad całym Kraśnikiem będzie jutro bardzo dużo słońca”, co było widać na mapie pogody. To wszystko rozsławiło Kraśnik.
Szkolną Izbę zwiedzali również zagraniczni goście: młodzież z Danii podczas międzynarodowej wymiany uczniów z Zespołem Szkół nr 3, młode zawodniczki i zawodnicy z Włoch, Kanady, Słowacji, Ukrainy i Słowacji uczestniczący w kolejnych edycjach Międzynarodowego Turnieju o Puchar Ziemi Kraśnickiej w zapasach. Również uczestnicy konferencji naukowej „Klasztor kanoników regularnych w Kraśniku…”, która odbywała się w dniu 13 czerwca 2015 r. w sali konferencyjnej ZS nr 3 mogli zwiedzać szkolną Izbę. W ubiegłym roku Izbę odwiedziła także dwójka zagranicznych gości: studentka z Australii oraz student z Indii z międzynarodowej organizacji AIESEC, którzy przybyli do ZSO w Urzędowie w ramach międzynarodowej wymiany. Australijka była zdziwiona, że w Izbie wśród wielu eksponatów mogła zobaczyć oryginalne stare bumerangi.
Szkolna Izba w Kraśniku oraz jej eksponaty prezentowane były również w wielu programach telewizyjnych. Były to m.in.: wiadomości Telewizji Polsat News – 22.11.2013; „Panorama Lubelska” i Kraśnicka Telewizja KTV – marzec 2014; TVP3 Lublin – odcinek programu „Kreatywni” – 22.05.2017; TVP3 Lublin – odcinek programu pt. „Zbieram, więc jestem” – 2.05.2019.
https://lublin.tvp.pl/42457737/2-maja-2019
Marek Solecki wystąpił również 30 maja 2017 w programie TVP3 Lublin pt. „Studio Lublin 700 plus” – „Lubelskie kolekcje i cymelia” jako ekspert od historii przedwojennych fabryk wag w Lublinie, a ich dalsze powojenne losy przedstawił już p. Tomasz Woźniak – prezes Lubelskich Fabryk Wag.
http://www.zs3krasnik.pl/index.php/837-marek-solecki-wystapil-w-telewizji-lublin
Należy wspomnieć, że Marek Solecki posiada największą w Polsce kolekcję przedwojennych wag wyprodukowanych w Lublinie, obejmującą unikaty aż z jedenastu fabryk i warsztatów naprawczych: Wilhelm HESS, „IDEAL”, Jarosław CAUDR, Abel LEDER, Aleksander ŻURAWSKI, Franciszek FIDUT, Adam MUTKO, „ROZWÓJ”, S. OWSIANKO, Sz. GOLDSZTEJN, B. BIEŃKOWSKI, a także już powojennych: SPÓŁDZIELNIA WAGARZY LUBLIN oraz LUBELSKIE FABRYKI WAG. Od niedawna kraśnicki kolekcjoner aktywnie uczestniczy w międzynarodowym projekcje „Funtofil”, którego celem jest zbieranie i archiwizowanie informacji o zabytkowych wagach i fabrykach je produkujących – internetowa strona projektu to
https://funtofil.livejournal.com/
Szkolna Izba Historyczno-Etnograficzna w Zespole Szkół nr 3 w Kraśniku obchodząca w 2020 r. jubileusz 25-lecia swojego istnienia to unikalna w skali kraju placówka. Odwiedziły ją już tysiące zwiedzających. Dzięki zaangażowaniu jej założyciela i opiekuna –Marka Soleckiego umożliwia zapoznanie się ogółowi społeczeństwa z zabytkowymi przedmiotami, które odeszły już z codziennego życia do „lamusa” historii. Nieraz są to unikatowe „białe kruki”.
Organizowane w niej największe tego typu szkolne wystawy „staroci” cieszą się olbrzymim zainteresowaniem lokalnej społeczności, a dzięki mediom informacje o Izbie rozsławiają Kraśnik.
Z okazji Jubileuszu 25-lecia istnienia szkolnej Izby Historyczno-Etnograficznej Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu prof. dr hab. Piotr Gliński w dniu 3 grudnia 2020 r. nadał Markowi Soleckiemu odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.